Egzotyczne kwiaty i owoce jako pamiątka z wakacji – sprawdź przepisy UE

Egzotyczne kwiaty, nietypowe nasiona czy soczyste owoce – kto z nas choć raz nie kusił się, by przywieźć je z wakacji jako pamiątkę? Niestety, wraz z orientalnymi roślinami możemy nieświadomie sprowadzić „nieproszonych gości”: szkodniki i choroby zagrażające europejskiej przyrodzie. O tym, jak bezpiecznie transportować rośliny spoza UE, informuje unijna kampania #PlantHealth4Life.

Szkodniki roślin – ukryte zagrożenie dla upraw i gospodarki

Nie jest to przesada – to fakt. Szkodniki roślin odpowiadają za około 40% zniszczeń w globalnych uprawach żywności, a straty w światowym handlu rolnym sięgają aż 220 miliardów dolarów rocznie. Głównym powodem jest rosnący handel międzynarodowy i turystyka. To właśnie dzięki nim organizmy szkodliwe dla europejskich roślin trafiają w nowe środowiska, niszcząc lokalne uprawy, obniżając plony i zagrażając bezpieczeństwu żywnościowemu Europy.

Specjaliści z Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności ostrzegają:

„Nie warto przywozić z wakacji roślin ani innych pamiątek roślinnych spoza UE – ich przewóz podlega ścisłym przepisom i może stanowić zagrożenie dla lokalnego ekosystemu”.

Zanim spakujesz pamiątkę z wakacji

Każda roślina lub produkt roślinny przywożony spoza UE musi posiadać świadectwo fitosanitarne – dokument wydawany przez krajową organizację ochrony roślin państwa pochodzenia przesyłki. Przepisy są bezwzględne: niezależnie, czy przewozisz jedną sadzonkę dla siebie, czy kilkanaście nasion w celach handlowych – prawo nie przewiduje wyjątków dla importu prywatnego.

Brak dokumentów lub niedopełnienie formalności może skutkować:

• zatrzymaniem rośliny na granicy,
• odesłaniem do kraju pochodzenia,
• lub zniszczeniem przesyłki – a wszystkie koszty ponosi importujący.

Przewóz prywatny vs. komercyjny – różnice w przepisach

Dla podróżnych prywatnych:

• Należy założyć konto w systemie TRACES NT jako podmiot europejski inny niż zarejestrowany operator (EUPO).
• Założenie konta jest bezpłatne.

Dla importu komercyjnego:

• Konieczne jest wcześniejsze zgłoszenie w urzędowym rejestrze podmiotów profesjonalnych prowadzonym przez lokalnego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Roślin i Nasiennictwa.
• Należy zarejestrować się w TRACES NT jako Europejski Rejestrowany Podmiot Profesjonalny (EURPO), a aktywacja konta wymaga potwierdzenia przez Wojewódzkiego Inspektora.

Jak zgłosić roślinę do kontroli granicznej?

• Każdy transport roślin do sadzenia, a także niektórych warzyw i owoców (np. cytrusy, papryka, bakłażan, warzywa korzeniowe) musi zostać zgłoszony do granicznej kontroli fitosanitarnej.
• Do zgłoszenia niezbędny jest system TRACES NT oraz wypełnienie dokumentu CHED-PP. Osobą odpowiedzialną może być importujący lub wyznaczony agent celny.
• Kontrola fitosanitarna jest odpłatna, a jej koszt zależy od rodzaju i ilości przywożonych roślin. Proces odbywa się w wyznaczonym Punkcie Kontroli Granicznej.
• Szczegółowe informacje dostępne są na stronie Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa w zakładkach: Co robimy → Eksport i Import → TRACES.

Uwaga! Próba nielegalnego przewozu roślin w bagażu osobistym może skończyć się nie tylko konfiskatą, ale nawet karą finansową.

„Spoza UE” – to nie tylko egzotyczne kraje

Przepisy dotyczą wszystkich państw spoza UE, nie tylko tych dalekich. Oznacza to, że rejestracji w TRACES NT oraz kontroli fitosanitarnej podlegają także rośliny z Wielkiej Brytanii czy Islandii. Zanim zdecydujemy się na przywóz nietypowej sadzonki, nasion czy oryginalnej rośliny doniczkowej, warto się zastanowić: czy naprawdę warto ryzykować bezpieczeństwo lokalnych upraw dla jednej egzotycznej pamiątki?

Praktyczne porady dla turystów

• Wybieraj pamiątki, które są legalne i bezpieczne – np. lokalne przyprawy, suszone kwiaty, rękodzieło, ceramika, tkaniny.
• Sprawdź przepisy, zanim coś kupisz – pamiętaj, że nawet nasiona czy drobne sadzonki mogą wymagać dokumentów.
• Nie ryzykuj w bagażu osobistym – jeśli nie masz świadectwa fitosanitarnego, nie pakuj roślin do walizki.
• Korzystaj z lokalnych sklepów i targów – często oferują produkty dopuszczone do transportu międzynarodowego.

Lista najczęściej konfiskowanych roślin na granicach

• Egzotyczne owoce (np. mango, papaja, pitaja)
• Sadzonki tropikalnych roślin doniczkowych
• Nasiona kwiatów i warzyw
• Liście i kłącza roślin leczniczych
• Rośliny ozdobne kupowane na lotniskach lub w marketach zagranicznych

Najczęstsze pytania o egzotyczne kwiaty i owoce jako pamiątka z wakacji

Czy mogę przewieźć bazylikę lub inną ziołową roślinę z Turcji?

Nie, jeśli nie masz świadectwa fitosanitarnego – roślina podlega kontroli i może zostać skonfiskowana.

Co z roślinami kupionymi na lotnisku?

Nie wszystkie są legalne do przewozu. Sprawdź oznaczenia i dokumenty – brak świadectwa fitosanitarnego oznacza ryzyko konfiskaty.

Czy mogę przewieźć owoce dla własnego użytku?

Niektóre owoce i warzywa (np. cytrusy, papryka, bakłażany) podlegają kontroli. Bez odpowiednich dokumentów ryzykujesz karę.

Czy przepisy dotyczą również krajów „bliskich” UE, np. Wielkiej Brytanii?

Tak. „Spoza UE” oznacza każde państwo leżące poza Unią, także Wielką Brytanię czy Islandię.

Każdy z nas ma wpływ na zdrowie roślin

„Dbaj o zdrowie roślin, chroń życie” – głosi kampania #PlantHealth4Life.

Zdrowe rośliny to podstawa produkcji zdrowej żywności. Każdy z nas może dołożyć swoją cegiełkę, wiedząc, jak szkodniki i choroby roślin wpływają na gospodarkę, bezpieczeństwo żywnościowe i środowisko naturalne. Dzięki odpowiedniej wiedzy chronimy swoją społeczność i przyszłość kolejnych pokoleń.